Όταν βρεθήκαμε, στις 23 Γενάρη του φετινού χρόνου, στην παρουσίαση του CD-βιβλίου “Παράθυρο ανοιχτό”, εκεί που γεμίσαμε από ήχους, από Ήπειρο και Γρεβενά, από Πίνδο, με αυτό το απόσπασμα ξεκίνησε η βραδιά. Ο παπα-Γιαννούλης, το μοναστήρι της Ζάμπουρντας, η εξιστόρηση, το γλέντι στο διπλανό χωριό, ο χορός…η λαχτάρα της ανθρώπινης ψυχής!

Κάπου την γνώριζα αυτή την ησυχαστική μορφή, αυτή την ήρεμη ψυχή, αυτόν τον “σπουδαστή της μοναξιάς”. Κάπου τον είχα συναντήσει κι εγώ ,σίγουρα, αλλά δεν θυμόμουν πού. Μου ήταν οικεία όλα αυτά, η προσευχή, η Λειτουργία, οι ύμνοι, ο μοναχισμός του.

“Θα ‘μουν εφτά, μπορεί οχτώ…”, που λέει και ο Μάκης o Σεβίλογλου στην αρχή της διήγησής του, όταν μέσα στις πρώτες, παιδικές, εικόνες από το χωριό, δέσποζαν τρεις φιγούρες ξεχωριστές.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 αναφέρομαι και στην περίοδο που το Πανόραμα του τότε ζούσε, για

τρεις μήνες τα καλοκαίρια και για δυο βδομάδες το Πάσχα, με αρκετό κόσμο και πολλά πιτσιρίκια, ανάμεσά τους.

Ήμουν ένα από αυτά και όταν είσαι παιδί, πολλά πράγματα, βιώματα ανθρώπων και εικόνες τους, χαράζουν την μνήμη σου, που είναι μαλακή ακόμα.

Σαν σφουγγάρι απορροφιούνται και μένουν μέσα σου. Περνώντας ο καιρός, ωριμάζουν οι συνθήκες και βγαίνουν, με το στύψιμο του νου και της καρδιάς.

Στάζουν οι αναμνήσεις και παίρνουν άλλη μορφή, σχεδόν μυθική, κάποιες φορές!

Έτσι όπως χτίζονταν το σπίτι μας, απέναντι ,σχεδόν, βρίσκονταν η Εκκλησία. Αν έκανα έτσι, λιγάκι προς τα δεξιά, σε μια νοητή ευθεία, ήταν το σπίτι του παπα-Χάρη. Κοιτώντας ελαφρώς πάνω απ’ τον παιδικό μου ώμο, προς τα δεξιά, το βλέμμα μου έφτανε μέχρι το σπίτι τ’ παπα-Βασίλ, προς τις Γκορτσοπούλες, με την Παναγιά, στην Βαρή να φαίνεται στο βάθος.

Γυρνώντας απ’ την άλλη πλευρά και ευθυγραμμίζοντας τα μάτια στην προέκταση του αριστερού χεριού, κατ’ ν’ Αγια-Παρασκευή, με φόντο το Πολυνέρι, έβλεπα τον παπα-Θύμιο, την αυλή και το σπίτι του, με το μπαλκονάκι και συχνά άκουγα την φλογέρα του!

Δεν άκσες φλογέρα και ταργούδι απ’ τον παπά; Καντίποτα ντιπ δεν άκσες!!!

Μελωδία να σου κλέβει την καρδιά, να σου παγιδεύει τις αισθήσεις. Να ‘ναι Μάης μήνας, μετά το Πάσχα και ν’ ακούγεται ο Γκιώνης, με το κάλεσμά του να συνοδεύεται από ήχους τζομπάνικους, αυτής της φλογέρας! Να ‘ναι τέλη Ιούνη και το χωριό να είναι γιουμάτο κωλοφέξες, να πετούν πέρα δώθε,

σαν σουρούπωνε και το παράπονο που έβγαζε το… ξύλο, όταν το φυσούσε ο παπα-Θύμιος, να τις κάνει να ημερεύουν!

Έχεις δει, ποτέ, κωλοφέξα* να εξημερώνεται;;!! Καντίποτα ντιπ δεν είδες!!!

Ο παπα-Βασίλ(η)ς ήταν αρχοντικός παπάς. Ψηλός, θεόρατος! Έτσι, τουλάχιστον, τον έβλεπαν τα μάτια του παιδιού και…έτσι ήταν!

Είχε βαριά κληρονομιά αυτός, βαρύτερη ίσως απ’ τους άλλους δυο, καθώς ο παπα-Γιώηρς ήταν ο πατέρας του. Ο παλιός παπάς του χωριού, με αυτόν που παντρεύτηκαν και Λειτούργιεψαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, με αυτόν που βαφτίστηκαν πολλοί γονείς μας, μπορεί.

Με αυτόν, με τον παπα-Γιώργη, κηδεύτηκαν οι προπαππούδες και προγιαγιάδες μας, οι πρόγονοί μας. Ζωντανή Ιστορία, που την…γνώρισα μέσα από διηγήσεις, για την συμμετοχή του στα κοινά, για τον δυναμικό χαρακτήρα του, για τα χωρατά και τα αυτοσχέδια ποιήματα που έβγαζε! Δεν είχε άλλον δρόμο ο παπα-Βασίλης απ’ το να ακολουθήσει τον ίδιο, αυτόν της Ιεροσύνης. Ίσως γι’ αυτό να διατηρούσε αυτό το πιο αυστηρό ύφος, ποιος ξέρει;

Με τις τόσες διηγήσεις και εξιστορήσεις που άκουσα για τον παπα-Γιώργη, απ’ τον παππού και τη γιαγιά, μπορεί και να σχημάτισα την εντύπωση ότι έζησε για εκατό χρόνια.

Δεν ξερς πως οι παπάδες, στον τόπο αυτό ζουν πολύ; Καντίποτα ντιπ δεν ξερς!!!

———————————————————–

“Κοιμήθηκαν” ο παπα-Θύμιος και ο παπα-Βασίλς και έμεινε μόνος ιερέας στο χωριό ο παπα-Χάρης.

Πριν συνεχίσω, αξίζει να πω πως μια απ’ τις πιο γεμάτες εμπειρίες που έζησα, σαν παιδί στο Πανόραμα, ήταν σε μια Λειτουργία με την κοινή παρουσία και των τριών!

Δεν θυμάμαι αν ήταν κάποια μεγάλη γιορτή ή κάτι τέτοιο, αλλά για μένα, σίγουρα τέτοια φάνταζε! Να μπαινοβγαίνουν στο Ιερό, να δοξολογούν, να ψάλλουν, να ηγείται ο παπα-Βασίλης και ο παπα-Θύμιος με τον παπα-Χάρη να διακονούν ευλαβικά. Δέος ένοιωσα και όποτε το φέρνω στο νου, ακόμα έτσι νοιώθω.

Με τον παπα-Χάρη τρανέψαμε! Να μπαίνουμε στο Ιερό, για να τον βοηθάμε, τις Κυριακές, να πιάνουμε νο μαν(ου)άλι και το θυμιατό στην Μικρή και την Μεγάλη Είσοδο, να ανάβουμε το κερί και να το κρατάμε στο Ευαγγέλιο που διάβαζε.

Ένα Πάσχα τον λαχτάρσαμε, με κάτι βεγγαλικά που έσκασε ο Άρης και στο Χριστός Ανέστη κράτησε λίγο παραπάνω το “ε”!

Την Ανάσταση να δίνει το Άγιο Φως, που πάντα το έπαιρνε πρώτος ο Βαγγέλς και όταν περνούσε η ώρα, κοντά στο σχόλασμα, όταν έπεφτε ο λύκος στ’ άντερα και λαχταρ(ν)ούσαμε κι εμείς για μαγειρίτσα να φωνάζει ο θείος ο Αντρέας, απ’ το στασίδ:

Οι Ιερείς του χωριού μας είναι ζωντανό κομμάτι της ιστορίας του.

Στις παιδικές αναμνήσεις των τριών, προστέθηκαν οι εφηβικές και οι τωρινές του ενός, που τις δένει όμορφα, όλες. Κοντά σ’ αυτούς, βέβαια, έζησαν και οι σύζυγοι, οι παπαδιές. Θα αφήσω χώρο για περισσότερα σε κάποιον κοντινότερο, σε κάποιο εγγόνι, ίσως ή παιδί τους, να γράψει, να διηγηθεί, να μοιραστεί. Θέλω να πω, μονάχα, για τις γυναίκες αυτές πως αξίζουν τιμής, μνήμης και σεβασμού, ίσως και ανώτερου των αντρών τους. Σεμνές, ταπεινές, ειλικρινείς, χαμογελαστές, λιγομίλητες, γνήσιες! Στην παπαδιά, την Μαρία, του παπα-Χάρη είδα μεγαλείο!

Είδα στήριγμα, αγάπη, βοήθεια, συμμετοχή,αυταπάρνηση προς το Λειτούργημα του αντρός. Ήμουν μικρότερος στις άλλες δυο γυναίκες, αλλά είμαι βέβαιος ότι κομμάτι της αρχοντιάς του παπα-Βασίλη και της μελωδικότητας του παπα-Θύμιου, τους το είχαν εμπνεύσει οι γυναίκες τους!

———————————————————-

Πώς κλείνει η ιστορία, που άρχισε με τον παπα-Γιαννούλη, απ’ το μοναστήρι και συνέχισε με τους δικούς μας παπάδες, τους Πανοραμίτες;

Θα σου πω, για να μάθεις!

Στο “μικρό το πανηγύρι”, τον Σεπτέμβρη του 2012, βρέθηκα στο χωριό. Αν ξεκινήσω να γράφω γι’ αυτό…μας νύχτωσε και βράδιασε!

Στέκομαι στην στιγμή που, ενώ επισκεπτόμασταν κάθε σπίτι χωριστά και μας φίλευαν οι νγκοκυραί(!), η στράτα μας έβγαλε στον παπά.

Τον χαιρετήσαμε, με σεβασμό, με ασπασμό, μας καλωσόρισε και βγήκαν τα λουκούμια, οι μεζέδες και τα τσίπουρα!

Ο παπα-Χάρης έπιασε μπροστά και χόρεψε! Ο χρόνος για μένα έκανε περίεργο παιχνίδι.Χόρευε, στα 91 (!) του, λεβέντικα, όμορφα, όπως τότε που Λειτουργούσε.

Γύρισα στα παιδικά χρόνια και σε μνήμες λατρεμένες! Έβλεπα στο πρόσωπό του, στην φιγούρα του, όλες εκείνες τις άγιες εικόνες.

Άκουγα στο κλαρίνο, στο βιολί και στον νταϊρέ ήχους απ’ όταν έψελναν και οι τρεις παπάδες μαζί! Βούρκωσαν οι χωριανοί.

Συγκινήθηκα κι εγώ, έκλαψα…ευλογήθηκα!

Αυτός ο Ιερέας πέρασε πολλούς χειμώνες στο χωριό. Σαν τον μοναχό της Ζάβορδας, παρέα με την γυναίκα του, την σπούδασαν την ησυχία των εποχών του χωριού

και των μετρημένων στα δάχτυλα του ενός χεριού κατοίκων. Μέσα σε χιόνια και κακουχίες, σε παγωνιές και σε ατέλειωτες προσευχές,

“με τα βουνά εμάλωνε και με τα δέντρα ηχούσε” και αγγίζει τα 93 του χρόνια, πια.

Το ελάχιστο που θα μπορούσαμε να κάνουμε απέναντί του, μα και στους άλλους δύο Ιερείς του χωριού, που αντικρίζουμε στο πρόσωπό του, ήταν η προσφορά μιας Εικόνας Αγίου. Κίνηση καρδιάς, αυθόρμητη, που αγκαλιάστηκε απ’ τους χωριανούς και τους φίλους και μας έκανε διπλά χαρούμενους!

Επιλέξαμε, επηρεασμένοι απ’ τα όσα ζήσαμε και ακούσαμε τον Γενάρη του 2014, τον Άγιο Νικάνορα, τον προστάτη των χωριών της περιοχής.

Ιδέα δεν είχαμε πως και ο δικός μας παπάς, ο παπα-Χάρης είχε διακονήσει στο μοναστήρι Του. Το μάθαμε αργότερα και ζητάμε να δούμε κι άλλα για την ζωή του εκεί.

Η μεγαλύτερη πληρωμή μας ήταν τα δάκρυα συγκίνησης, σαν μωρού παιδιού και το μεγαλείο της αγάπης και της ταπεινότητάς του, όταν την πήρε στην αγκαλιά του, έξω απ’ το εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου, στην Βαρή, φέτος τον Δεκαπενταύγουστο!

——————————————–

ΥΓ: Βρέθηκα στο σπίτι, στο Πανόραμα. Κοίταξα προς την Εκκλησιά και έκανα τον σταυρό μου.

Μετά από τόσα χρόνια, από παιδί μικρό, συνειδητοποίησα ότι, τυχαία ίσως, τα τρία σημεία που   ενώνονται τα δάχτυλα στην κίνηση αυτή, στο μέτωπο, στον δεξιό και τον αριστερό ώμο, των παιδικών αναμνήσεων, είναι τα σημεία που βρίσκονται τα σπίτια των οικογενειών των Ιερέων του χωριού!

Το τέταρτο σημείο, στο στέρνο, είναι ο ευλογημένος εσωτερικός κόσμος της μνήμης, των βιωμάτων, της δοξολογίας αυτής!

*  Οι περισσότεροι γνωρίζουν ποια είναι η κωλοφέξα που αναφέρεται στο κείμενο.

Για όσους τυχόν δεν ξέρουν και προς αποφυγή παρεξηγήσεων, μιας και έρχονται… χρονιάρες μέρες, δεν είναι άλλη απ’ την πυγολαμπίδα!