Με το μήλο με το ρόιδο…

  “Να πάρεις νυφ’ από σειριά και σκύλα από κοπάδι” έλεγε η γιαγιά, να ‘ναι νγκοκυρά, από σόι η γυναίκα και η σκύλα κοπαδίσια, να ακούει, να τα φυλάει τ’ αρνιά, μην είναι τίποτα γκιζέρω και τα φάει τα πρόβατα ο λύκος. δηλαδή! Πέρασαν τα χρόνια και οι κουβέντες σαν αυτή έμειναν, αποτυπώθηκαν μέσα, ρίζωσαν. Παράδοση μιας άλλης γενιάς στην δικιά μου, με “εντολή” να πάει παραπέρα, να την ακούσουν κι αυτοί που θα ‘ρθουν κι όπως νομίζουν να πράξουν. Με την γιαγιά και την μάνα της, την Κώτσινα, μάθαμε να χορεύουμε στο κουζινάκι το παλιό. Τραγουδούσαν αυτές, πιάνομαν εγώ με τον αδερφό μου και κάναμε βήματα. Τα απλά πρώτα, στα τρία. “Κοντούλα λεμονιά”, “Ο γιατρός” και τραγουδούσαν μετά, όταν κουραζόμασταν και καθόμασταν, “Σ’ αυτές τις ράχες τις ψηλές”, αλλά αυτό ήταν τσάμικο, ήταν δύσκολο ακόμα.

    Με τον καιρό, με τα πανηγύρια τα παλιά, τότε που έπαιζαν τα όργανα στα σκέτα και τρεις μέρες στην σειρά, μάθαμε κι άλλα τραγούδια, εύκολα και δύσκολα. Καμιά φορά, πηγαίναμε με τα παιδιά στην Γκρόπστα και κάναμε δικά μας πανηγύρια. Κάναμε πως τραγουδάμε, άλλοι πως χορεύουν, ένας βαρούσε νταϊρέ (!) και τραγούδι το τραγούδι, γλέντι το γλέντι, πρόβα την πρόβα, ήρθαμε και μάθαμε κι άλλα και τα ζητούσαμε κι έγιναν βίωμα. Μεγαλώσαμε και κάποιους από μας μας τράβηξαν ακόμα δυσκολότεροι ήχοι και μουσικές. Λίγο με τον “Παλιακό”, με καμιά κασέτα, λίγο η φλογέρα του μπαρμπα-Γάκη ή του Παπαθύμιου, λίγο ο Μέλτος που τραγουδούσε  στς αβραϊές και ακούγονταν στο χωριό, πιο μετά ο θείος ο Μίχος, ο Γιώργος ο Τσόλιας κι άλλοι πολλοί, μην αδικήσω και κάναν και με παρεξηγήσει. Εδώ και πολλά χρόνια έγινε και κάτι που έλειπε στο χωριό. Στο μικρό το πανηγύρι, στις 8 Σεπτέμβρη, καθιερώθηκε το “σπίτι-σπίτι”, η βίζιτα που λέμε, με τα όργανα να βαρούν στα σκέτα και να τραγουδάν όλοι, μέχρι να κλείσει το γλέντι στην πλατεία. Στο τελείωμα παραγγελιές ζόρικες, από μια άλλη εποχή… καναγκερίσιες που λέμε!

    Την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου καθιερώθηκε το “Αντάμωμα” και νομίζω, περνώντας τα χρόνια, πως είναι η πιο καλή περιγραφή της βραδιάς. Δεν είναι σκέτο πανηγύρι, τζερτζελές και χορός, δηλαδή, αλλά και ευκαιρία να πας σε κάνα διπλανό τραπέζι, περνώντας η ώρα, να πεις καμιά κουβέντα με φίλους που χάθηκες στο πέρασμα του χρόνου ή να… μην πεις τίποτα και απλά να αγκαλιαστείτε και να πείτε κανένα τραγούδι και τα μάτια να ‘ναι λίγο υγρά, για το πριν και για το τώρα! Βλέπεις χωριανούς να γερνάνε και τους χαίρεσαι που μένουν νέοι στην ψυχή, γερνάς και συ μαζί αλλά δεν σε νοιάζει και τόσο. Ο χρόνος σταματάει για λίγες ώρες, για ένα βράδυ έστω και γι’ αυτό το λες καμιά φορά και “Πρωτοχρονιά του Καλοκαιριού”!

    Ο Σύλλογος είναι πρόσθεση λόγου. Απ’ την στιγμή που σκάφτηκε ξανά το αυλάκι και μπήκε νερό προχωράει και αυτός. Σύλλογος δεν είναι ένα συμβούλιο σκέτο, ούτε “κάποιοι άνθρωποι που αποφασίζουν για τους άλλους”, αλλά συμμετοχή, ιδέες και φυσικά πράξεις. Είναι εθελοντισμός, που εκτείνεται απ’ την απλή πληρωμή του… δεκάρικου, ως την οργάνωση, το άπλωμα και το μάζωμα των τραπεζιών.

Είναι μια σκάλα που την κρατάν καναδυό για να βάλει ένας άλλος τα καλώδια, είναι μια δωρεά υπολογιστή σε εποχές δύσκολες, χωρίς να μετρηθεί το κόστος, είναι ένα περπάτημα σπίτι-σπίτι για την συνδρομή και ας χάνεις μία απ’ τις 3-4 μέρες που είσαι πάνω, είναι ένα βάψιμο της Εκκλησίας γιατί “τα χέρια πιάνουν, μην μας πάθ’ κι ο παπάς τίποτα και τον έχουμε και έναν”, είναι μια βραδιά με αστέρια στην Γκρόπστα και κάποιος να διηγείται, είναι ένα σεντόνι που δίνει μια θεια του χωριού και πάνω γίνεται προβολή παιδικού για πιτσιρίκια!

   Εμείς, βρισκόμαστε εδώ και λίγα χρόνια στο συμβούλιο και σε μας πέφτει και ο βασικός κλήρος των αποφάσεων. Πήραμε ρίσκο, όχι για το ποιοι θα έρθουν, καθώς οι Αμανίτες, τα “μουσικά μανιτάρια” ήταν από χρόνια γνωστά σε μας και τους ακολουθήσαμε και τους ακολουθάμε παντού, αλλά το πού θα μαζευτούμε. Βλέπεις, δεν μας χωρούσαν πια οι αυλές, αλλά και η πλατεία του χωριού δημιουργεί απόσταση. Θελήσαμε να μοιραστούμε την εμπειρία της παρέας. Το Σχολείο έπαιξε τον ρόλο που του πρέπει. Εκεί, στριμωχτά, παρεΐστικα, αφού κάπου θα το διάβασες και συ πως “Οι παρέες γράφουν ιστορία”! Εκεί, στα θρανία μιας άλλης μουσικής, έντεχνης, λαϊκής, ρεμπέτικης, δοκιμάσαμε να δούμε αν “τα παίρνουμε τα γράμματα”!

Μια προϋπάντηση της αντάμωσης…

Κι αν το χωριό είναι καθαρός αέρας, κρύο νερό και παρέες και φευγιό απ’ της πόλης το νέφος και των πολλών το άγχος, είναι και μνήμες παιδικές και αγνότητα, είναι παιδιά μικρά. Ένα ελάχιστο δώρο γι’ αυτά είναι αυτό που πλέον δεν το βρίσκεις στις αλάνες της πόλης, όπως παλιά, καθώς χάθηκαν κι αυτές στο τσιμέντο. Είναι το Θέατρο Σκιών, ο Καραγκιόζης με τον παλιό, τον παραδοσιακό τρόπο της παρουσίασής του. Με κάτι τέτοιες σκέψεις και κουβέντες πήραμε την απόφαση και το τηλέφωνο στον Καρόγλου τον Δημήτρη και σαν ανταμοιβή, μας επιστράφηκε ένα κομμάτι της αγνότητάς μας!

Κι όμως, κάτι μας έλειπε ακόμα….

    Ίσως το ομολογώ πρώτη φορά, αλλά ανήκω σε μια… κλειστή σέχτα! Αν πάρουμε την λατινική ρίζα της λέξης, εκ του ρήματος sequor που πάει να πει ακολουθώ, βλέπω πως επί χρόνια ακολουθούσα πιστά, με θρησκευτική σχεδόν ευλάβεια, τους ήχους των πρώτων πρωινών ωρών, τότε που μένουν πιο λίγοι στα γλέντια και που τα τραγούδια γίνονται βαριά και δυσνόητα για κάποιον θνητό, μα για τους “αθάνατους μύστες” του γρεβενιώτικου βιολιού ή του κλαρίνου, που παίζουν γενιές δεξιοτεχνών, είναι οι μουσικές που ανασταίνεται η ψυχή. Είναι η στιγμή που το μεράκι βγαίνει από μέσα σου και κάθεται και αυτό δίπλα και μαζί με τα μεράκια των άλλων βλέπεις ξαφνικά τους λίγους να είναι πολλοί!

Όμως, το “Αντάμωμα” δεν είναι μια στείρα παράδοση παλιών τραγουδιών, μα είναι μια ωδή σε μας μα και στους φίλους μας. Κουβεντιάσαμε πολύ, προβληματιστήκαμε, διαπιστώναμε το ίδιο πράγμα: Ηχορύπανση! Δεν αρκεί να ξέρει να μαγειρεύει πολλά φαγητά και παλιές συνταγές η νύφη, που είπα στην αρχή. Πρέπει η λαλιά της να είναι γλυκιά, να χαμογελάει, να σε χαϊδεύει ο ήχος της και ας τρως και λιγότερο στην αρχή. Με τον καιρό μαθαίνονται πολλά, οι σωστές δόσεις αλατιού και πιπεριού, τα τσίπουρα, τα μεζεκλίκια….

Πάμε ένα βήμα παραπέρα φέτο(ς). Πιάνουμε απ’ το χέρι την νύφη, την “παράδοση” και της λέμε να χορέψει και να τραγουδήσει, μα και να κάτσει και να αφουγκραστεί μαζί μας. Στον φετινό μας “γάμο” έρχονται… Μπρατίμια! 

ΥΓ “Φίλοι μου μην με ρωτάτε ποιος τον κάν’ αυτόν τον γάμο…. Με το μήλο, με το ρόιδο και μ’ αυτόν τον κόσμο όλο“

ΥΓ 2 https://www.panorama-grevena.gr/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%B7%CE%BB%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%B1%CF%8D%CE%B3%CE%BF%CF%85%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82-2018/