Προσοχή στο… κενό
Μας ήρθε η Άνοιξη πικρή, το Καλοκαίρι μαύρο, μας ήρθε κι ο Χινόπωρος πικρός, φαρμακωμένος”, τραγούδησε και τραγουδάει ακόμα στα μέρη μας ο λαός που, παρά την σοφία που τον διακατέχει, δύσκολα θα φαντάζονταν το προφητικό των στίχων! Κι αν τα λόγια αναφέρονται σε μάχες, σε ληστρικές επιδρομές, σε γεγονότα τόσο κοντινά ιστορικά, μα και τόσο μακρινά ως βιώματα, το σήμερα έχει άλλου είδους πόλεμο για την ζωή και την επιβίωση. Έχει εχθρούς αόρατους, ιούς, ασθένειες, έχει φυσικές καταστροφές, ανέμους, πλημμύρες και πυρκαγιές, έχει τον μεγαλύτερο εχθρό όλων, τον… φόβο!

Είναι μέρες, σαν αυτές της νηστείας του Δεκαπενταύγουστου, μέρες που υπάρχει η κοντινή γιορτή του Αγίου της περιοχής του Αϊ Νικάνορα, που όλοι οι φόβοι διατρανώνονται, εντός και εκτός. Συνήθως, αυτό είναι μέρος της δοκιμασίας.Αν μπορούσαμε να γυρίσουμε με κάποιον τρόπο μαγικό 100 χρόνια πίσω στο Πανόραμα (Σαργκαναί ακόμα, τότε!), στην εποχή των προπαππούδων και προγιαγιάδων ή παππούδων και γιαγιάδων για τους μεγαλύτερους, θα βλέπαμε φτώχεια πολλή, στέρηση, πείνα, αρρώστιες πιο απλές που “νικούσαν” τον άνθρωπο. Από μια απλή γρίπη πέθαιναν, την πείνα ξεγελούσαν, δρόμοι και ρεύμα ήταν “εικόνα απ’ το μακρινό μέλλον”, ίσως βλέπαμε θαμπά στο σκοτάδι, από καμιά γκαζόλαμπα ίσα- ίσα, μα θα βλέπαμε και λιγότερο φόβο. Είχαν κάτι απλό εκείνες οι γενιές. Είχαν κάτι που λείπει αρκετά απ’ το τώρα. Πίστη είχαν! Όχι σε κάτι αόριστο, σε ένα γενικό “στο τέλος όλα θα πάνε καλά και αν δεν πάνε δεν ήρθε το τέλος”, όχι σε ένα “το σύμπαν συνωμοτεί”, αλά Κοέλο ή “η υγεία πάνω απ’ όλα” και “μόνο αγάπη” και λοιπά έπεα πτερόεντα της εποχής. “Μην φοβού, μόνον πίστευε”, είχαν ως οδηγό. Λόγια ζωής, κουβέντες του Ευαγγελίου, όχι του αέρα. Σε ζώντα Χριστό πίστευαν!

Δεν μου αρέσει να θεολογώ. Εξάλλου, η πίστη είναι προσωπικό ζήτημα και βιώνεται πρώτα απ’ όλα. Είναι καθημερινότητα, είναι αγώνας, είναι ζωή, είναι πέφτω και σηκώνομαι, είναι δοξολογία και ύμνος. Όποτε πάω στο χωριό τα πάντα γύρω έχω την αίσθηση πως δοξολογούν και υμνούν, πολλές φορές. Το νερό που τρέχει στην Βαρή, τα βουνά, ο αέρας που φυσάει στα ρόμπολα και στς οξιές, ο ουρανός που κοιτάζω το βράδυ απ’ την Γκρόπστα, οι καλημέρες των ανθρώπων του βουνού, των ξενιτεμένων η προσμονή. Δεν ξέρω τι οδηγεί στο άλλο. Τα έξω στο μέσα ή το ανάποδο;;

Εκείνα τα χρόνια, τα παλιά που λένε, δεν ήταν όλα αγνά και άγια. Ίσα ίσα, οι κακουχίες, οι πόλεμοι σκληραίνουν την πέτσα και καμιά φορά και την ψυχή. Είναι η τάση του ανθρώπου, όμως, να ομορφαίνει κάθε τι που περνάει, να κρατάει τις ωραίες εικόνες και ιστορίες του πριν και να σβήνει τις όποιες δυσάρεστες αναμνήσεις ή διηγήσεις. Ο άνθρωπος, ζώντας στο χωριό, είχε την γη για να την καλλιεργήσει, το δέντρο για να το κόψει, είχε ζώα για να πάρει οτιδήποτε δίνει αυτό. Τυρράνια, αλλά και ευλογία! Όχι τόσο πίσω, 30 χρόνια μόλις πριν, 7-8 κοπάδια είχε το χωριό το καλοκαίρι. Πρόβατα τα περισσότερα, γίδια, λίγα γελάδια, κάμποσες κότες, από κάνα γουρούνι στα σπίτια. Γουμάρια γιομάτο ο τόπος, πολλά άγρια, 2-3 άλογα σε αυλαγάδες ή αυλές, ζωή διαφορετική. Τριγύρω απ’ το χωριό 3-4 μπαχτσέδες, κάμποσοι και μέσα κι εμείς κούτσκα να παίζουμε ανάμεσα σε όλα αυτά και να τα γνωρίζουμε. Χαθήκαν, έσβησαν θαρρείς, μαζί με την κτηνοτροφική ζωή, την αγροτική κουλτούρα που πήγαινε από πατέρα σε γιο και από μάνα σε κόρη. Τίποτα δεν μένει κενό στην φύση, στο σύμπαν, όμως. Πάντα γεμίζει από κάτι άλλο… το ζήτημα είναι από τι; Το καλό ή κακό, το διαφορετικό τέλος πάντων που έρχεται να πάρει την θέση του παλιού, του κενού, πάντα γεμίζει φόβο. Είναι το πρώτο, αρχέγονο συναίσθημα του ανθρώπου. Απ’ τον αποχωρισμό με την κοιλιά της μάνας. Ένα κενό, ένα πέρασμα…

Μικρός και μέγας!
Μεγάλωσε ο άνθρωπος, ένιωσε δυνατότερος, ταξίδεψε, διάβασε, έζησε αλλού, είδε πολλά. Αλήθεια, όμως, πόσο τρανός έγινε ; Μια χρονιά, περπατώντας στην Βάλια Κάλντα, φτάσαμε στο Αρκουδόρεμα και κάτσαμε να φάμε και να πιούμε λίγο νερό. Κοιτώντας προς τα πάνω, ένιωσα μεγάλος και μικρός, ταυτόχρονα. Τόσο μεγάλος, που ήρθα εδώ που πιθανώς δεν ήρθε ποτέ ο παππούς ή η γιαγιά, ο πατέρας ή η μάνα μου και τόσο μικρός, γιατί το τριγύρω ήταν πιο μεγάλο από μένα! “…Και πλατύς επάνου ο ουρανός, για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη ΑΥΤΟΣ ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας!”

“Όταν δεν πάει το χωριό στο βουνό, πάει το βουνό στο χωριό”, όπως θα ταίριαζε αλλαγμένη ελαφρώς η ρήση σε μας. Ε, αυτό ήρθε! “Κατέβηκαν” τα πεύκα και οι οξιές, και μαζί και καμιά αλεπού κι αρκούδα, πού και πού, ψάχνοντας κι αυτήν για καρπούς και αν δεν βρίσκει, μπορεί να σκαλίσει τα σκουπίδια. Έχει πολλά φαγητά, αλλά και πολλά σκουπίδια ο νέος τρόπος ζωής μας… Δεν υπάρχει σωστό και λάθος, παρά μόνο γεγονός. “Αυτό που είναι, είναι”, που λέει και μια αγαπημένη μας κουβέντα με τον Γκουντή! Επειδή, λοιπόν, “…αυτό είναι το τώρα”, με αυτό καλούμαστε να παλέψουμε και να συμβιώσουμε και αυτό που μπορούμε, που είναι στο χέρι μας, να το κάνουμε λίγο ή πολύ καλύτερο, όπως το έχει ο καθένας μέσα του και από κοντά όπως το ορίζει η οικογένεια, η κοινότητα, το χωριό. Αυτό ζητάμε, όσο περνάει από μας να το προστατέψουμε και μαζί να προστατευτούμε κι εμείς. Ήρθε η εποχή της οχύρωσης!

Φοβάται την αλλαγή ο άνθρωπος και ανησυχεί. Πώς θα προσαρμοστώ; Θα μου αρέσει; Θα αλλάξω συνήθειες; Θα αλλοιωθώ; Εμείς αλλάξαμε, αυτό επιλέξαμε. Ζυμωθήκαμε με το ρίσκο του διαφορετικού, του παντρέματος σε έναν τόπο που σε σχέση με 100 χρόνια πριν υποδέχεται πλέον νέους ανθρώπους, αρκετούς από αλλού, φίλους, νύφες, γαμπρούς, αλλά ανθρώπους που δείχνουν αγάπη και σεβασμό, που δένουν με μας και έτσι πάμε παρακάτω. Είπαν πως… αλλοιώσαμε! Μπορεί και έτσι να έγινε. Αν δεν αλλοιωθείς, όμως, πώς θα υποδεχτείς, για να παραδώσεις αυτό που έχεις και να δεχτείς αυτό που σου δίνουν; Με αφορμή τις 3+1 εκδηλώσεις – θεσμό των τελευταίων χρόνων, που τόσο θα μας λείψουν φέτος, αλλά που αναγκαία ματαιώσαμε από νωρίς, πολλοί είδαν και αναγνώρισαν πως και το καινούργιο ακούστηκε και το παλιό διατηρήθηκε και μάλιστα ως συνέχεια του ενός στο άλλο.Μην φοβάσαι, λοιπόν, την αλλαγή. “Μην φοβού”, (μόνον πίστευε και σωθήσεται) κατά Λουκάν!

Και να, αδερφέ μου…
Γυρίζω ξανά στην αρχή, στην όποια αρχή, όπως ορίζεται απ’ τον καθένα και την καθεμιά. Αρχή μας η συνεννόηση, αρχή μας οι αρχές που δομείται όλο αυτό που, υπό την Σκέπη της Παναγιάς της Βαρής στου Κοζήλιου την σκιά, αποτελεί αφορμή για σμιξίματα και ανταμώματα, χρόνια τώρα. Αρχή, ίσως, αυτός που έβαλε την πρώτη πέτρα, στο πρώτο σπίτι που έγινε ποτέ εδώ, μια πέτρα που την πήραμε με άλλες κάποτε και την πήγαμε στην Γκρόπστα, το δικό μας “θυσιαστήριο και βωμό” και μέσα της ανάψαμε φωτιά, για να ζεσταινόμαστε, για να επαναστατούμε, για να κοιταζόμαστε στο σκοτάδι. Ήρθε, λένε πολλοί, η εποχή του σκοταδιού. Λάθος! Εκείνη η φωτιά, επικίνδυνη πλέον να ανάβει ανέμελα εδώ κι εκεί, γίνεται “εστία”, βρήκε χώρο να στεγαστεί, νοητά έστω και αυτός είναι το Σχολείο και η αυλή του, το γήπεδο, η υπό ανέγερση παιδική χαρά.

Εκεί θα βρεθούμε, όπως ταιριάζει στον μήνα που ο χώρος φαίνεται μεγαλύτερος απ’ τον χρόνο, πιο πολλοί σε λίγες μέρες. Εκεί θα τα βάλουμε κάτω, στην εποχή του δικού μας διαλείμματος, σε έναν Αύγουστο αλλιώτικο και θα βρούμε τους τρόπους και τις λύσεις να ζούμε με τις νέες πραγματικότητες, να αντιμετωπίζουμε τους νέους κινδύνους, να αναλάβουμε δράσεις. Εκεί, που η γνώμη του πιο μικρού αλλά και του πιο μεγάλου θα (εισ)ακουστούν, θα μάθουμε “να κουβεντιάζουμε ήρεμα κι απλά”, που λέει ο στίχος και ίσως θυμηθούμε και θυμίσουμε πως “ό,τι δεν πάρεις μοναχός, κανείς δεν θα ‘ρθει να στο δώσει”!

ΥΓ: Ο χώρος έχει εξοπλιστεί με τα απαραίτητα (μάσκες, γάντια, αντισηπτικά, ποτήρια μιας χρήσης, σακούλες σκουπιδιών κλπ) και τουλάχιστον αυτή την εποχή είναι μονίμως ανοιχτός, με την “υποχρέωσή μας” να τον προφυλάσσουμε. Τραπέζια τοποθετημένα κατάλληλα υπάρχουν. Καφές, χυμός, (τσίπουρο,) νερό, οτιδήποτε επιθυμεί να φέρνει ο καθένας απ’ το σπίτι του για ιδία ή κοινή χρήση είναι ευπρόσδεκτο, μαζί με τα λίγα που ήδη βρίσκονται εκεί. Λέμε να κάνουμε και καμιά βόλτα κοντά και μέσα στο χωριό, να καθαρίσουμε, να μαζέψουμε, παρέα. Για τους φίλους που, πιθανόν, θα έρθουν θα διαπιστώσουν πως εμείς μπορούμε να συν-υπάρξουμε και έτσι και δεν θα φοβηθούν! Σεβασμός ο ένας στον άλλο και όλοι μαζί στον χώρο (μας).


Ξημερώνοντας 5 Αυγούστου γράφονται τα πιο πάνω, ακούγοντας…

 «ΜΠΟΥΛΟΝΑΣΑΙΝΑ» (Ζαγόρι Ιωαννίνων) – Ηπειρώτικα τραγούδια – YouTube

Πανοραμίξ..