Διαμάντια σε μαύρο βελούδο…

Κάθε καλοκαίρι στο χωριό, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, διαπίστωνα κοιτώντας ψηλά στην νύχτα, πόσα αστέρια μπορώ να δω που δεν μπορώ να τα δω στην πόλη. Θαύμαζα την τόσο απέραντη ομορφιά και αναρωτιόμουν τί άλλο κρύβεται εκεί επάνω που δεν μπορώ να δω.

Από τότε έγινε η “σπορά” μέσα μου για την αναζήτηση και την τοποθέτησή μου μέσα στο Σύμπαν. Κάθε καλοκαίρι αυτός ο “σπόρος” δεχόταν πότισμα από την νύχτα του Πανοράματος, μέχρι που ωρίμασαν οι συνθήκες, βλάστησε ο “σπόρος” και ξεκίνησε το ταξίδι της αναζήτησης στο Σύμπαν. Ένα ταξίδι που διαρκεί 23 χρόνια τώρα και δεν μου φτάνει η ζωή μου για να τελειώσει… Ένα ταξίδι που δεν έχει προορισμό, παρά μόνο ανακαλύψεις.

Και επειδή ο νυχτερινός ουρανός, όπου κι αν βρίσκομαι, είναι ο ίδιος με αυτόν που γνώρισα στο χωριό, στην Γκρόπστα, κάθε φορά που τον παρατηρώ με “μεταφέρει” πίσω στο χωριό μου, στον τόπο της ψυχής μου…

Η Γκρόπστα, το πλανητάριο του Πανοράματος, κάτω από δεκάδες αστερισμούς, μέσα σε έναν ορατό γαλαξία και κάτω από εκατοντάδες άλλους αόρατους.

Κάτω από χιλιάδες αστέρια που λάμπουν σαν διαμάντια σε μαύρο βελούδο.

Τί λέω; λάμπουν περισσότερο από τα διαμάντια…

Γιατί άραγε ο άνθρωπος έχει δώσει τόση αξία στην λάμψη των διαμαντιών, όταν μπορεί να θαυμάζει τη λάμψη χιλιάδων “διαμαντιών” που του προσφέρονται κάθε νύχτα, με φόντο έναν κατάμαυρο ουράνιο θόλο;

Ίσως διότι ο άνθρωπος είναι ακόμα δέσμιος της ύλης και της ιδιοκτησίας της. Αυτό τον έκανε να πάψει πλέον, να κοιτά ψηλά και να κοιτά κάτω. Εκεί κάτω, ψάχνει να βρει λάμψεις αξίας (διαμάντι, χρυσός κλπ), έχοντας χάσει την ιδιότητα που του δίνει το όνομά του:

Άνθρωπος = Άνω Θρώσκω = Κοιτάω Ψηλά…

Δεν συνειδητοποιεί, πλέον, τα δώρα υπεραξίας που του προσφέρει η Φύση (ο Θεός;) και κατασκευάζει δικές του αξίες, για τις οποίες σκοτώνει και σκοτώνεται, με κανένα σεβασμό ούτε καν στην υπεραξία της Ζωής, που του προσφέρεται ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΦΟΡΑ.

“Diamondsareforever” τραγούδησε η Μέριλιν Μονρό, δίνοντας περισσότερη αξία σε μικρά πετραδάκια από άνθρακα, που λάμπουν όταν πέφτει το φως επάνω τους.

Ποιό φως;

Αυτό που προέρχεται από πραγματικά “Διαμάντια” που συντίθενται από συμπαντική Ύλη και Ενέργεια, μέσα σε δισεκατομμύρια χρόνια.

(Διαμάντια)

Εκεί στην Γκρόπστα λοιπόν, σε ένα μικρό λόφο στην οροσειρά της Πίνδου, δίπλα σε ένα μικρό χωριό, μία νύχτα του Αυγούστου, ας γνωρίσουμε τα “διαμάντια” που μας δίνει η Φύση, ακολουθώντας τον “Ιορδάνη ποταμό”, την ζώνη του Γαλαξία μας,  και ας τους δώσουμε την Αξία που τους αρμόζει…

Καθώς πέφτει η νύχτα και το βελούδο της αποκτά σιγά σιγά το απόλυτο μαύρο του, εμφανίζονται ένα ένα, από τα πιο λαμπρά μέχρι τα πιο αμυδρά.

Πρώτα θα δούμε τους πλανήτες, τον Αποσπερίτη (Αφροδίτη) πάνω από την Βασιλίτσα και τα Καγκέλια, που δεν χρειάζεται μαύρο φόντο για να δούμε την λάμψη του.

Ο Δίας, δεύτερος σε λαμπρότητα, μετά ο Κρόνος, και κάθε δεύτερο χρόνο ο Άρης. Κάπου εκεί στην δύση, πολύ κοντά στον Ήλιο, ή λίγο πριν το ξημέρωμα θα δούμε και τον Ερμή.

“Πλανήτες αστέρες” τους ονόμασαν οι αρχαίοι Έλληνες, καθώς έβλεπαν να “πλανώνται” στο ουράνιο στερέωμα και άλλες φορές να εμφανίζονται, άλλες όχι. Δεν τους βλέπουμε σταθερά κάθε χρόνο και στο ίδιο σημείο όπως τα υπόλοιπα αστέρια (απλανείς αστέρες), καθώς η εμφάνισή τους εξαρτάται από την θέση τους γύρω από τον Ήλιο και από την θέση της Γης, επίσης. Όποτε όμως, εμφανίζονται είναι τα πιο λαμπρά ουράνια σώματα στον ουρανό, προκαλώντας πάντα εντύπωση στον παρατηρητή.

Μεγάλη και Μικρή Άρκτος

Κοιτώντας βόρεια πάνω από την Πάλνα, έυκολα αναγνωρίζουμε την Μεγάλη Αρκτο (UrsaMajor).

Τα δύο πρώτα αστέρια στην “κεφαλή” της, προεκτείνοντάς τα προς τα πάνω, μας δείχνουν τον Πολικό Αστέρα και την Μικρή Αρκτο (UrsaMinor).

Ο Πολικός Αστέρας (Polaris), είναι το αστέρι του βορρά με το οποίο εδώ και αιώνες προσανατολιζόμαστε την νύχτα χωρίς να χρειαζόμαστε πυξίδα, gps, διάφορα smartphonesκαι άλλα γκατζετάκια της εποχής μας. Ένα αστέρι με λαμπρότητα 2.500 φορές περισσότερη από τον Ήλιο, με διάμετρο 47 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου και απόσταση από αυτόν 400 έτη φωτός.

(Μεγαλη Μικρη Αρκτος)

Κασσιόπη και Ανδρομέδα

Πιο ψηλά από την εκεί και λίγο δεξιά, εκεί που ξεκινά η ζώνη του γαλαξία μας, θα βρούμε εύκολα το “W” της Κασσιόπης και δίπλα της ο αστερισμός της Ανδρομέδας. Ανάμεσα σε αυτούς τους αστερισμούς βρίσκεται ένα αμυδρό “συννεφάκι”, ίσα που μπορούμε να το διακρίνουμε με τα μάτια μας, που όμως αποτελείται από εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστέρια. Είναι ο “Γαλαξίας της Ανδρομέδας” και πήρε το όνομά του από στο αστερισμό στον οποίο βρίσκεται. Είναι ο κοντινότερος σε εμάς γαλαξίας σε απόσταση 2 εκατομμυρίων ετών φωτός. Είναι σε μέγεθος διπλάσιος, σχεδόν, από τον δικό μας γαλαξία και βρίσκεται σε τροχιά “σύγκρουσης-συγχώνευσης” με εμάς. Σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια οι δύο γαλαξίες θα συγχωνευτούν σε έναν πολύ μεγαλύτερο. Πολύ περισσότερα αστέρια θα βλέπουμε στον ουρανό εκείνη την εποχή και οι νύχτες θα είναι πιο φωτεινές.

(Κασσιόπη Ανδρομεδα)

Ο Περσέας και η βροχή των αστεριών

Κάτω από την Κασσιόπη και την Ανδρομέδα, κοιτώντας λίγο πάνω και ανάμεσα στην Πάλνα και το Πολυνέρι, βρίσκεται ο Περσέας. Ένας αστερισμός από τον οποίο ξεκινούν τις τροχιές τους τα χιλιάδες πεφταστέρια που θαυμάζουμε στις 11 και 12 Αυγούστου κάθε καλοκαίρι. Είναι μια “βροχή διαττόντων”, όπως λέγονται, που ονομάστηκαν “Περσείδες” ακριβώς επειδή ο Περσέας αποτελεί το “ακτινοβόλο σημείο” τους. Δεν είναι τίποτα παραπάνω από τα υπολείματα που άφησε ένας κομήτης, καθώς πέρασε από την τροχιά της Γης κατευθυνόμενος προς τον Ήλιο. Κάθε 11 με 12 του Αυγούστου η Γη περνά από εκείνο το “νέφος” σωματιδίων που μπαίνουν στην ατμόσφαιρά της και αναφλέγονται προς κάθε κατεύθυνση.

(Περσεας)

Το τρίγωνο του καλοκαιριού

Αφήνοντας τον Περσέα και την Κασσιόπη και ακολουθώντας την ζώνη του γαλαξία μας προς τα πάνω, θα συναντήσουμε ακριβώς από πάνω μας το “τρίγωνο του καλοκαιριού”. Τρεις λαμπροί αστέρες ο Βέγας, ο Αλτάιρ και ο Ντένεμπ σε τρείς καλοκαιρινούς αστερισμούς, αντίστοιχα, την Λύρα (Lyra), τον Αετό (Aquila) και τον Κύκνο (Cygnus). Στο απόλυτο της νύχτας φαίνονται με φόντο χιλιάδων αμυδρότερων αστεριών του γαλαξία μας, ξεχωρίζοντας την λάμψη τους.

 (Αλταιρ Ντενεμπ βεγας)

Ο Βέγας και ο Αλτάιρ είναι δύο πολύ λαμπρά αστέρια επειδή βρίσκονται σχετικά κοντά στον Ήλιο. Ο πρώτος 25 έτη φωτός μακρυά μας και ο δεύτερος 17 έτη φωτός. Έχουν μέγεθος σχεδόν τριπλάσιο και διπλάσιο από τον Ήλιο, μεγαλύτερη μάζα από αυτόν και γι’αυτό ο Βέγας είναι 50 φορές πιο λαμπρός, ενώ ο Αλτάιρ 11 φορές πιο λαμπρός.

Ο Ντένεμπ, όμως, είναι πραγματικά ένας υπέρθερμος κυανόλευκος γίγαντας. Βρίσκεται πολύ μακρυά, 1.400 έτη φωτός και η διάμετρός του είναι 110 φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου. Είναι από τα πιο μαζικά και πιο λαμπρά αστέρια στον γαλαξία μας με λαμπρότητα 50.000 φορές περισσότερη από του Ήλιου. Φανταστείτε πώς θα φαινόταν στον ουρανό, αν βρισκόταν στην γειτονιά μας, στην θέση του Βέγα για παράδειγμα.

Μεσα στο τρίγωνο και ανάμεσα στον Κύκνο και τον Αετό, εκτός από την Λύρα μπορούμε να δούμε  τρείς όμορφους μικρούς αστερισμούς. Είναι η Αλώπηξ (Vulpecula), το Βέλος (Sagitta) και το Δελφίνι (Delphinus).

(Λυρα Αλώπηξ Βελος Δελφινι)

Σκορπιός και Τοξότης, Αντάρης και supernova

Συνεχίζοντας στην ζώνη του γαλαξία μας, θα καταλήξουμε πάνω από το Κοζύλιο. Εκει θα δούμε να απλώνεται ο Σκορπιός και δίπλα πρός τα αριστερά ο Τοξότης (Sagittarius). Καλοκαιρινοί αστερισμοί που ο ένας μοιάζει πραγματικά με σκορπιό, ενώ ο δεύτερος με τσαγιέρα. Ανάμεσα στους δύο αυτούς αστερισμούς βρίσκεται το κέντρο του Γαλαξία μας. Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα δισεκατομμύρια των αστεριών που τον αποτελούν. Κοιτώντας εκεί, κοιτάμε πολύ μακρυά, βαθιά μέσα στον Γαλαξία μας, όπου τα αστέρια δεν ξεχωρίζουν και η ζώνη φαίνεται πολύ πιο “πυκνή” απ’ ότι στον υπόλοιπο ουρανο.

(Σκορπιος Τοξοτης)

Το λαμπρότερο αστέρι του Σκορπιού είναι ένα κατακόκκινο αστέρι, στο κέντρο του, ο Αντάρης.

Είναι ένας τεράστιος ερυθρός υπεργίγαντας με ασύλληπτες για τον ανθρώπινο νου διαστάσεις. Η διάμετρός του είναι 730 φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου και ως προς την πυκνότητα είναι 20.000 φορές πιο αραιός από τον αέρα. Αν βρισκόταν στην θέση που βρίσκεται ο Ήλιος, ο όγκος του θα κάλυπτε και την τροχιά του Άρη και θα έφτανε μέχρι την τροχιά του Δία. Αν ο Ήλιος είχε το μέγεθος ενός πορτοκαλιού (φανταστείτε οτι κρατάτε ένα τέτοιο στην Γκρόπστα), ο Αντάρης θα ήταν μια σφαίρα με διάμετρο 70-80 μέτρα. Θα είχε, δηλαδή, σχεδόν τον όγκο ολόκληρης της γκρόπστας.

(Ανταρης)

Βρίσκεται στα τελευταία στάδια της ζωής του. Έχει εξαντλήσει το υδρογόνο στον πυρήνα του συνθέτοντας ήλιο και αυτή τη στγμή “καίει” και το ήλιο συνθέτοντας βαρύτερα χημικά στοιχεία.

Από στιγμή σε στιγμή (που στην χρονολογική κλίμακα του σύμπαντος σημαίνει απο εκατοντάδες έως και χιλιάδες χρόνια) μόλις θα εξαντληθεί το ήλιο και μην έχοντας άλλο καύσιμο υλικό, μεσα σε δευτερόλεπτα ο πυρήνας του θα καταρεύσει από την ίδια του την βαρύτητα. Το αστέρι θα “καταλήξει” με μια κατακλισμιαία εκρηξη supernova, ασύλληπτης ενέργειας, που θα λάμψει περισσότερο από όλο το Γαλαξία μας. Εκείνη την περίοδο θα βλέπουμε την λάμψη του να φωτίζει σαν σε πανσέληνο τις νύχτες και τις ημέρες θα βλέπουμε ένα φωτεινό αστέρι στον ουρανό, παρά την παρουσία του Ήλιου. Αυτό θα διαρκέσει αρκετές ημέρες, μέχρι που θα αρχίσει να “σβήνει” σταδιακά και στη θέση του θα έχει σχηματιστεί ένα νεφέλωμα εκτεινόμενο εκατοντάδες έτη φωτός και αποτελούμενο από τα υλικά που έχουν συντεθεί στον πυρήνα του άστρου και έχουν διασκορπιστεί από την τεράστια ενέργεια της έκρηξης.

Η ζώνη του Γαλαξία μας

 Ό,τι πιο όμορφο μπορούμε να θαυμάσουμε σε έναν σκοτείνο ουρανό που μόνο τα βουνά μπορούν να μας προσφέρουν. Δισεκατομμύρια αστέρια συγκεντρωμένα σε μία στένη ζώνη που διασχίζει τον ουράνιο θόλο από τον βορρά μέχρι τον νότο. Ξεκινά από τον Περσέα και την Κασσιόπη, περνά από το “τρίγωνο του καλοκαιριού” και καταλήγει νότια στον Σκορπιό και τον Τοξότη.

Είναι ο γαλαξιακός μας δίσκος, όπως τον βλέπουμε από την δική μας οπτική γωνία, καθώς βρισκόμαστε μέσα σε αυτόν. Τα αστέρια που βλέπουμε μεμονωμένα σε όλο τον ουράνιο θόλο, είναι αστέρια που βρίσκονται γύρω μας, εδώ κοντά, στην γειτονιά μας. Κοιτώντας στην ζώνη του Γαλαξία μας, κοιτάμε ουσιαστικά στο εσωτερικό του, όπου  βρίσκονται οι υπόλοιπες εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστεριών που τον αποτελούν. Δεν μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε και τα βλέπουμε ως “νέφος”, όπως ακριβώς βλέπουμε ένα νέφος σκόνης χωρίς να μπορούμε να διακρίνουμε τα σωματίδιά της.

(Γαλαξιας)

Κρυμμένοι Θησαυροί

Πέρα από τα μάτια μας, πίσω από το μαύρο βελούδο και τα διαμάντια της νύχτας, αμέτρητοι θησαυροι είναι κρυμμένοι και περιμένουν, εδώ και εκατομμύρια χρόνια όποιον θέλει να ασχοληθεί, με ένα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο να τους ανακαλύψει.

Πλανητικά Νεφελώματα που μαρτυρούν τα τελευταία στάδια της ζωής ενός άστρου που αργοπεθαίνει, Φωτεινά Νεφελώματα που αποτελούν τα “μαιευτήρια” του Γαλαξία μας, καθώς εκεί γεννιούνται νέα άστρα, Αστρικά Σμήνη όμορφες “παιδικές” γειτονιές νεαρών άστρων – η κατάληξη των νεφελωμάτων μετά από εκατομμύρια χρόνια δημιουργίας αστέρων – αλλά και χιλιάδες γαλαξίες που σε ταξιδεύουν στα πέρατα του Σύμπαντος, σε διαφορετικούς από τον δικό μας κόσμους (όπως αυτός της Ανδρομέδας), αλλά και εκατομμύρια χρόνια πίσω στον χρόνο.

 Διαστρικά, διαγαλαξιακά και διαχρονικά ταξίδια που ενώνουν το περελθόν με το παρόν…

Θα μπορούσα να γράφω επί μέρες περιγράφοντας τους θησαυρούς που  έχω ανακαλύψει από τότε που φύτρωσε ο σπόρος της αναζήτησης μέσα μου. Σαφώς και δεν θα το κάνω, μην τρομάζετε, ίσως και να σας κούρασα αρκετα.

Θα κλείσω και εγώ ποιητικά, συμπληρώνοντας και εγώ, όπως το “Εντελβάις” άρχισε το υπέροχο αφιέρωμά του για την χλωρίδα και πανίδα της Πίνδου, δανειζόμενος τον στίχο του Ελύτη

“Θεέ μου, τι μπλε ξοδεύεις για να μην σε βλέπουμε”  Οδ. Ελύτης

“Θεέ μου, τι πράσινο ξοδεύεις για να μας δείχνεις οτι υπάρχεις”  (Εντελβάις)

“Θεέ μου, τι μαύρο και τι διαμάντια ξοδεύεις για να σε ανακαλύψουμε”    

Γκουντής