Κρασί μ’ σε πίνω για καλό
(Πόρτα ανοιχτή, αυλή διαμορφωμένη για να κάτσουν φίλοι, χωριανοί, περαστικοί ακόμα, να πιουν έναν καφέ, ένα τσίπουρο, ένα κρασί, να ξαποστάσουν, να πουν δυο μασλάτια. Αυτή την πόρτα διαβήκαμε και μεις, το “Εντελβάις”, ο Βήτα Παπ κι εγώ, μια Παρασκευή μεσημέρι, τον Αύγουστο του 2014, στις 22 του μήνα, κοντά δυο χρόνια πριν. Η αλήθεια είναι πως πήγαμε σαν “δημοσιογραφική ομάδα”, έχοντας τον ενθουσιασμό και την αγωνία του νέου ρεπόρτερ, που πάει να πάρει την πρώτη του συνέντευξη! Καμία κουβέντα, βέβαια, με έναν άνθρωπο δικό σου, όπως νοιώθουμε εμείς γι’ αυτόν και το ανάποδο, δεν μπορεί να έχει τέτοιον χαρακτήρα. Περάσαμε ένα τρίωρο γεμάτο μεζέδες, κρασί, καφέ και όμορφες διηγήσεις, ιστορίες απ’ το πριν, από ένα Πανόραμα προπολεμικό, μέσα στην φτώχια και στην δυσκολία, αλλά και στα όνειρα για ζωή καλύτερη, από μια άλλη Ελλάδα, διχασμένη με εμφύλιες διαμάχες με ανοιχτές, μέχρι σήμερα, πληγές, από ξενιτιά σε χρόνια δύσκολα, από πολιτική, απ’ το μετά, την εξέλιξη. Μια κουβέντα απολαυστική, με τον Βασίλη τον Τσίρο, τον William, τον “Αμερικάνο” που λέμε!)
————————————————-
“Ο θάνατος, η ξενιτειά, η πίκρα και η ορφάνια.
Τα τέσσερα ζυγιάστηκαν, βαρύτερα ειν’ τα ξένα”
Γεννήθηκα στις 18 Οκτωβρίου του 1943,
παιδί του πολέμου, της κατοχής,
στο Πανόραμα Γρεβενών,
μας είπε και περιέγραψε την τότε πραγματικότητα του τόπου. Μια Ελλάδα τόσο κοντινή, χρονικά, μόλις 73 χρόνια πίσω, τόσο μακρινή σε σχέση με τα τωρινά βιώματα των κατοίκων της.
“Απ’ τα 10 ως τα 16 έβοσκα τα μανάρια, το καλοκαίρι, κοιμόμουν έξω, με την κάπα, κάναμε διαγωσμό με τα πρόβατα, τα βάζαμε να τρέχουν, να δούμε ποιος έχει τα καλύτερα. Αυτές ήταν οι στιγμές παιχνιδιού και ξενιασιάς του έφηβου, τα χρόνια εκείνα και του παιδιού. Είχε φτώχια η χώρα και ένα παραπάνω ο τόπος αυτός, που είχε σαν έσοδο την αγροτιά, την καλλιέργια γης, την βοσκή των ζωντανών και το σήκωμα σπιτιών, δουλειά που αναλάμβαναν οι χτιστάδες. Θυμάμαι τους αγροφύλακες, τον Αριστείδη τον πατέρα τ’ “Γραμματέα”, τον Τζημούλα, τον Κήτα, τον Τολίκα. Μας κυνηγούσαν. Ούτε κεράσια δεν μας άφηναν να φάμε, τίποτα δεν περίσσευε…”.
(Στις τάξεις του Δημοτικού στο Πανόραμα, Γυμνάσιο και Λύκειο στην Κοζάνη, Μηχανολόγος Μηχανικός οι σπουδές του Πανεπιστημίου, στρατός και το 1966, 23 χρονών, πρόσκληση απ’ τον Τηλέμαχο, τον αδερφό του, για την Αμερική. Ταξίδι υπερατλαντικό, σε χρόνια που οι έννοιες επικοινωνία, τηλέφωνο, ακόμα και ρεύμα, ήταν αρκετά μακρινά όνειρα, στα χρόνια με τς γκαζόλαμπες!)
“Απ’ το 1902 ως το 1909 δοκίμασαν πολλοί Σαργκανιώτες την τύχη τους στην Αμερική. Ο Παπαγιώργης, οι Παπαξανθαίοι, γενικά, όπως και οι Δημητρουλαίοι (που όπως μάθαμε είχαν Τούρκους γελαδάρηδες σην δούλεψή τους!), ο Κεχαγιάς, ο Παπαχρήστος ο Τζερτζέλς.”
(Ταξίδια μηνών ολόκληρων, πάνω σε καράβια, μέσα σε ψείρα, σε κακουχία. Πόσοι πήγαν, πόσοι γύρισαν, πόσοι έμειναν, πόσοι έζησαν, πόσοι πέθαναν; Ίσως δεν υπάρχει καλύτερο χρονικό σημείο για να γράψουμε αφιερώματα όπως αυτό, για την ζωή, τις διηγήσεις, τα βιώματα των προγόνων μας, μέσα απ’ τις εμπειρίες και την ματιά του Βασίλη Τσίρου. Επίκαιρα όσο ποτέ άλλοτε, σε εποχή που οι λέξεις μετανάστης, πρόσφυγας, ρατσισμός, βρίσκονται στην επικαιρότητα.)
“Απ’ το 1966 ως το 1974 που, η αποθυμιά για την πατρίδα δυνάμωσε και έτσι έγινε μια σύντομη επιστροφή στην Ελλάδα, η ζωή ήταν δουλειά σε μηχανουργείο το πρωί και το βράδυ μάθημα, σε σχολείο, για Αγγλική γλώσσα. Τα Σαββατοκύριακα δουλειά σε βενζινάδικο. Ακολούθησαν σπουδές, σε Business Management, σε Πανεπιστήμιο, η δουλειά σε Pizza και ένα χρόνο μετά το άνοιγμα μαγαζιών. Τον χωρισμό με την πρώτη σύγυζο, σχέση που άφησε ως καρπό έναν γιο, σηματοδότησε η μετάβαση στο New Hamshire και το άνοιγμα εστιατορίου και bar. Αμερική (λέει σε ερώτησή μας και κοιτά αλλού) ! Λογική καπιταλισμού, δηλαδή 100% στην δουλειά και στην οικογένεια…ό,τι μείνει! Ποτέ η αμερικανική κυβέρνηση δεν αφιέρωσε χρόνο σε κοινωνικά συστήματα, λόγω καπιταλισμού. Έχει, όμως, το σύστημα αυτό, ως βάση την υποδομή, την παιδεία και ναι, εν τέλει, την οικονομία. Έτσι είναι, προσαρμόζεσαι και υπάρχει ένα μυστικό για την ισορροπία μεταξύ δουλειάς και οικογένειας: Business και οικογένεια ένα πράγμα! Αυτόν τον δρόμο επέλεξα και με πήγε παρακάτω, αυτόν διδάσκω στα παιδιά μου, αυτόν έχω να πω στους νέους, σε σας.”
(Απολαυστικά λόγια, ατμόσφαιρα φιλική, Πανόραμα και η κουβέντα ξανά για Αμερική, για New Hamshire, για το…μικρόβιο της πολιτικής, της ενασχόλησης με τα κοινά)
“Η γνωριμία μου με τον Αντώνη Σαμαρά, νέος τότε και αυτός, και η φιλία που κρατά απ’ τα χρόνια της Π.Α.Δ.Ε. (1971-1972), με έκανε να ανακατευτώ με την πολιτική. Εμπνεύστηκα! Να ξέρετε το εξής, που έχω ως στάση ζωής: Αν πας να τα οικονομήσεις από την πολιτική είσαι…λαμόγιο! Το 1981, έτος σταθμός, ήρθε η γνωριμία με τοπικό βουλευτή στο New Hamshire, η είσοδος στο οικονομικό συμβούλιο του Δήμου, που αριθμούσε 7000 κατοίκους, η πρώτη εμπειρία με τα κοινά. Ένας οικονομικός σύμβουλος είχε παραιτηθεί και διετέλεσα το υπόλοιπο της θητείας του. Ο πρώτος χρόνος ήταν εκμάθηση, ακολούθησε η εκλογή του 1982 στο οικονομικό συμβούλιο, με αρμοδιότητα ετοιμασίας προϋπολογισμού, η ψηφοφορία, πλέον, κάθε χρόνο. Ο δήμαρχος και το συμβούλιο κάνουν το management και διαχειρίζονται τον ψηφισμένο προϋπολογισμό. Chairman (!), απ’ το 1982 ως το 1988 στο οικονομικό συμβούλιο, λοιπόν. Επόμενο έτος-σταθμός το 1988 και η είσοδος στην Βουλή ως πολιτειακός βουλευτής, που σηματοδότησε και την είσοδό μου στο ελληνικό lobby και ταυτόχρονη εκλογή ως Δημάρχου του Farmington, ως το 1996, την οποία ακολούθησε η επανεκλογή, ήτοι από το 1996 ως 2004. Αξίζει να σημειωθεί ο διορισμός από τον Κυβερνήτη ως JP, δηλαδή Justice of Peace, ως Ειρηνοδίκη, απ’ το 2002 και για πέντε χρόνια, διαδρομή που συνεχίζεται ως σήμερα, με λήξη το 2017 και μετά… ανανέωση!”
(Φοβερή διαδρομή, μεγάλες αλήθειες, πνεύμα κριτικό, άνθρωπος οξυδερκής, γελαστός, δικός μας…)
“Δεν είναι επάγγελμα, είναι λειτούργημα”
(μας λέει και είναι αφοπλιστικός, άτεγκτος σε θέματα ηθικής)
“Διετέλεσα αντιπρόεδρος του Δημοκρατικού κόμματος, έγινα Republi kανός και πέρυσι, έγινα πάλι…Δημοκρατικός (χωρίς να κινδυνέψω, ποτέ, από αυτήν την επιλογή και την ασχολία μου, γενικότερα)!”
(Το γέλιο δεν σταμάτησε για πολλή ώρα! Μα πώς γίνεται;)
“Δεν υπάρχει ουσιαστική, ιδεολογική διαφορά μεταξύ τους, πέρα απ’ το ότι οι Ρεπουμπλικανοί είναι αυστηρότεροι, χωρίς ιδιαίτερη πίστη σε κοινωνικά κριτήρια”
(Μας απαντά, σ’ αυτό το περιεκτικότατο μάθημα πολιτικής οικονομίας των Η.Π.Α.!)
“Εν τέλει, μέσα απ’ την πορεία όλων αυτών των ετών, απ’ τα πάνω και κάτω της ζωής, τις δοκιμασίες και τις επιτυχίες, δεν θα άλλαζα κάτι. Γιατί να το κάνω, άλλωστε; Όλο αυτό είναι εξέλιξη, που σε κάνει ευτυχή…”
(Απάντησε στο ερώτημά μας στο τι θα άλλαζε σε μια πορεία 50 ετών, δίνοντάς μας μάθημα στάσης ζωής)
“Στα παιδιά μου, με την γυναίκα μου την Κάθυ, την μόνη κατεύθυνση που έδωσα, που δώσαμε, είναι μόρφωση-μόρφωση-μόρφωση”
(Μας είπε, όταν η κουβέντα μας πήγε σε στιγμές οικογενειακής ζωής και στην πορεία των φίλων μας Άλεξ και Δημήτρη, των δίδυμων, όπως και της Ελένης, της κόρης του, καθώς και στον Μπιλ, στο γιο του απ’ τον πρώτο του γάμο)
“Το 1986 ξεκίνησε και έγινε το σπίτι στο Πανόραμα. Βέβαια, έπρεπε να περάσουν 22 χρόνια, πηγαίνοντας στο 2008 και έπειτα, για να μπορέσω να μοιράζω το έτος ανάμεσα σε χωριό, Ελλάδα δηλαδή και Αμερική. Ξέρετε κάτι; Είναι σαν ναρκωτικό το Πανόραμα!!”
(Τι μπορεί να είναι, να σημαίνει αυτό;)
“Νομίζω είναι ο κόσμος, η αίσθηση της οικογένειας, της κοινότητας. Και να μην είσαι συγγενής, ο άλλος σε κάνει συγγενή. Αυτή είναι η κουλτούρα μας!”
(Πέρασαν, κοντά, δυο χρόνια από εκείνη την κουβέντα ως τώρα, που γράφονται αυτά τα λόγια ως αφιέρωμα και ανατριχιάζω με την βαθιά αγάπη που ακούγεται για τον τόπο και τους ανθρώπους του, απ’ τον Βασίλη)
“Όταν ακούς τα ίδια και βαριέσαι να ακούς τον κόσμο λες… φτάνει! Πρέπει να μπούνε νέοι. Βέβαια, οι νέοι όταν αποτυγχάνουν αυτό έχει αιτία στο ότι αγαπούν περισσότερο τον εαυτό τους από τον τόπο τους. Θέλει προσοχή, λοιπόν. Μια μεγάλη, ακόμα αλήθεια, στην οποία όλοι ζυγιζόμαστε, είναι πως η νεολαία εκφράζει την επιτυχία της προηγούμενης γενιάς.”
(Η κουβέντα είχε πάει στο Πανόραμα του τώρα, στην συνύπαρξη παλιάς και νέας γενιάς, στο πάντρεμα παλιάς και νέας νοοτροπίας. Η εμπειρία ετών, η εμπλοκή και ενασχόληση στα κοινά, σε θέσεις ευθύνης, το ακέραιο του χαρακτήρα, αποτελούν μαγνήτη για μας και έτσι ζητήσαμε και πήραμε συμβουλές, όπως οι παραπάνω, μα όπως και τα μεστά λόγια που έκλεισαν το θέμα.)
“Το μεδούλι της κοινότητας είναι το ίδιο. Μην τους αλλάζεις τους χωρικούς, παρά κάνε κάτι καλύτερο”
(Η κουβέντα και η επίσκεψη, που κινδύνευε να εξελιχθεί σε… αρμένικη βίζιτα, πήγαινε στο τέλος της. Είχε απ’ όλα αυτό το Αυγουστιάτικο μεσημέρι. Ήλιος, πουλιά, δέντρα, πριν, μετά, τώρα, καφέδες, τσίπουρα, κρασιά, γέλια, μνήμες. Κάτι, όμως, σαν να μην είχε ειπωθεί… Παιδί της Λένγκους τ’ Τσίρου, με αδέρφια τον Τηλέμαχο, την Αλεξάνδρα, τ’ Γιαννούλου και πατέρα απ’ τον οποίο πήρε το όνομά του. Παιδί τ’ Βασίλ’ τ’ Τσίρου, ο θάνατος, δια εκτελέσεως, του οποίου σηματοδοτεί μια Ελλάδα σπαραγμού, εμφυλίου, μίσους. Στην ερώτησή μας αυτή, θα κρινότανε και το αν θα δημοσιοποιούνταν αυτή μας η κουβέντα. Μια απ’ τις πρώτες μας υποσχέσεις, στην αρχή της δημιουργίας του site, ήταν η μη εμπλοκή με πολιτικά, αλλά θα ήταν τουλάχιστον υποκριτικό, από μέρους μας, να μην θίξουμε ένα ζήτημα και θέμα προσωπικό μεν, μα που θα μας έδινε την ευκαιρία να διαφημίσουμε το πώς πηγαίνει μπροστά στην ζωή του ένας άνθρωπος, μια κοινωνία. Ρωτήσαμε: Πώς ξεφεύγεις απ’ την λογική του μίσους, με αυτά που βίωσες στην οικογένειά σου;)
“Τι αποτέλεσμα θα έχεις; Φέρνεις πίσω ανθρώπους; Όχι. Το μίσος δεν φέρνει καλό. Η μάνα μου, ενώ είχε την λύπη της, μου το δίδαξε αυτό, η θρησκεία της με βοήθησε! Δεν παρασύρομαι από κανένα δόγμα, αλλά είμαστε ψυχικά δεμένοι με την θρησκεία μας.”
(Το κλίμα δεν βάρυνε για πολύ. Η κουβέντα πήγε στην λιμνούλα που έχει κάνει ο “Αμερικάνος”, ένα χιλιόμετρο πριν 
μπεις στο χωριό, οπού έφερε ακόμα και ψάρια! Με στόχο;)
“Δεν υπάρχει στόχος. Ο στόχος τελείωσε στην Αμερική, εδώ είναι ο τόπος μου, εδώ είμαι εγώ!”
(Μας είπε και γέλασε, πηγαίνοντας να γεμίσει μια κανάτα κρασί για το ξεπροβόδισμα. Γυρνώντας, τον ρώτησα ποιο τραγούδι τον εκφράζει…)
“Όλα…”
(…Απάντησε. Επέμεινα λιγάκι. Ποιο αγαπημένο; )
“Λεβέντης είσαι μάτια μου, μα και ένα ακόμα…”
Λεβέντης είσαι μάτια μου – YouTube
(Ποιο; Μας κοίταξε, γελώντας και γεμίζοντας τα ποτήρια και είπε:)
“Κρασί μ’ σε πίνω για καλό”!
”Κρασί μ’ σε πίνω για καλό” Με το Ν. Φιλιππίδη.wmv – YouTube
—————————————
(Κάτσαμε τρεις ώρες και απολαύσαμε την κάθε στιγμή και λέξη. Πήγαμε γιατί δεν μας αρκεί να διαβάζουμε αφιερώματα στο διαδίκτυο ,όπως ένα απ’ τον Νοέμβριο του 2013, για ανθρώπους που έχουν τόσα να μας πουν και να μας δώσουν. Ευχαριστούμε τον δικό μας Βασίλη, τον φίλο “Αμερικάνο” και ελπίζουμε να μας συγχωρέσει για την μικρή καθυστέρηση. Καμιά φορά, κάποιες συζητήσεις, κάποιες κουβέντες ωριμάζουν, σαν το παλιό, καλό, γλυκόπιοτο κρασί, που τόσο απλόχερα μας κέρασε! Φύγαμε σοφότεροι, καλύτεροι άνθρωποι!)
ΥΓ: Το Εντελβάις κράτησε τα πρακτικά, ο Βήτα Παπ ασχολήθηκε με τα τεχνικά θέματα των ερωτήσεων, τραβώντας και καναδυό φωτογραφίες, ο Πανοραμίξ επιμελήθηκε του κειμένου, καθώς και του σχολιασμού.
